Có khoảng 10% phụ nữ vẫn đang tin chắc vào khả năng sinh sản của bản thân, đột ngột chia sẻ rằng họ đang bước vào giai đoạn cuối chuyển đổi chức năng sinh sản và có nguy cơ nhiễm cao đối với các bệnh liên quan đến độ tuổi trung niên.
Trong dự án nghiên cứu sức khỏe phụ nữ tại trung tâm nghiên cứu sức khỏe phụ nữ (CRE WHiRL) của đại học Monash, chúng tôi đã tiếp nhận hàng trăm chia sẻ về những trải nghiệm mãn kinh sớm. Họ đề cập đến những sự thật ngầm hiểu (insights) về sự ảnh hưởng của việc thay đổi thể chất đối với cảm nhận cơ thể và các mối quan hệ xung quanh.
Mãn kinh sớm là gì?
Khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh, buồng trứng sẽ ngừng sản xuất trứng, dừng kinh nguyệt và lượng estrogen giảm đột ngột. Độ tuổi trung bình bắt đầu thời kỳ mãn kinh là vào khoảng 51 tuổi khi hết kinh nguyệt xuyên suốt 12 tháng. Nếu điều này xảy ra trước tuổi 45 sẽ được xem là mãn kinh sớm. Ngoài ra, việc mãn kinh quá sớm hoặc mắc bệnh suy buồng trứng sớm (POI) cũng có thể diễn ra trước tuổi 40.
Mãn kinh sớm có thể xảy ra mà không có bất kỳ dấu hiệu báo trước, và khó lòng biết được nguyên nhân là gì. Tuy nhiên, có một vài yếu tố tiềm ẩn dẫn đến điều này, như tiền sử gia đình mắc POI, bệnh tự miễn, hút thuốc, dậy thì sớm và các yếu tố xã hội khác. Mãn kinh sớm cũng có thể là tác dụng phụ của việc hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật cắt bỏ cả hai buồng trứng. Ngoại trừ những phụ nữ đã cắt bỏ buồng trứng, thì việc dự đoán ai mắc chứng mãn kinh sớm là điều rất khó.
Các triệu chứng của mãn kinh sớm thường tương tự như mãn kinh thông thường (cơ thể nóng nảy hay bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm, thay đổi tâm trạng, khô âm đạo, rối loạn giấc ngủ, các vấn đề tình dục, mệt mỏi, đau khớp và suy giảm trí não), nhưng xảy ra với nhóm phụ nữ trẻ và có xu hướng trở nặng hơn. Tuy nhiên, không ai mong muốn một người trẻ lại phải trải qua các triệu chứng này.
Ở một số phụ nữ, các dấu hiệu tiền mãn kinh có thể không xảy ra và chỉ bị ngừng kinh nguyệt. Bên cạnh đó, có vài người phát hiện ra mình không thể đậu thai. Sonia nhớ lại: “Kinh nguyệt của tôi bắt đầu thất thường vào khoảng năm 35, 36 tuổi…; nhưng lúc ấy tôi chỉ cho rằng do mình làm việc quá sức hoặc căng thẳng quá. Tuy nhiên, khoảng cách giữa các kỳ kinh ngày càng dài ra, và tôi bắt đầu đổ mồ hôi đêm. Tôi bắt đầu quan tâm đến vấn đề đó, không phải vì nghĩ rằng mình đang trải qua thời kỳ mãn kinh – điều đó không xảy ra với tôi”.
Mặc dù được xem như một hormone sinh sản, nhưng Estrogen vẫn đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng của não bộ, đặc biệt là trí nhớ. Việc phải đón nhận mãn kinh sớm khiến cho phụ nữ dễ dàng cảm thấy bực bội vì trí óc không còn hoạt động tốt như trước và việc đối phó với những thay đổi trong tâm trạng cũng trở nên khăn hơn. Nguyên nhân của mãn kinh sớm (chẳng hạn như hóa trị) và các triệu chứng đã trải qua (như rối loạn giấc ngủ) cũng có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ và tâm trạng.
Cảm thấy kém hấp dẫn
Mãn kinh sớm có thể ảnh hưởng đến đời sống tình dục theo nhiều cách khác nhau. Khô âm đạo có thể gây đau khi quan hệ tình dục. Phụ nữ thường nói rằng họ bị mất ham muốn, điều này có thể khiến các mối quan hệ thân mật trở nên căng thẳng.
Cathy chia sẻ rằng cô chỉ muốn được ở một mình: “Chuyện này đã thay đổi con người tôi […] Thật khó để trở nên quyến rũ khi bạn lúc nào cũng cáu kỉnh […] Việc có ham muốn tình dục [thật khó] khi bạn đang trải qua những cơn bốc hỏa mỗi giờ. Bạn sẽ nói, ‘Tôi không muốn bất cứ ai lại gần. Giờ tất cả những gì tôi muốn làm là cảm giác thư giãn”.
Sự bốc hỏa và thay đổi tâm trạng có thể khiến phụ nữ lo lắng.
Mất khả năng sinh con
Với nhiều phụ nữ phải đối mặt với mn kinh sớm, việc mất khả năng sinh sản đột ngột là một điều đau lòng. Jenni đã trải qua thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi mà nhiều bạn bè cùng trang lứa của cô vẫn có thể lên chức bố mẹ: “Khi chứng kiến niềm vui mà bạn bè tôi trải qua khi mang thai và sinh con, cảm giác như địa ngục vậy. Tôi rất mừng cho họ, nhưng tôi phải giữ khoảng cách với họ vì điều này quá khó khăn và đau lòng”.
Cảm giác khi được thông báo mất khả năng sinh sản thường là sốc và tổn thương. Nhiều phụ nữ đã hy vọng mình sẽ có được những đứa con nhưng điều đáng tiếc này lại xảy ra. Rất hiếm phụ nữ bị POI tự phát sẽ thụ thai một cách tự nhiên. Đối với số đông, họ chỉ có thể mang thai thông qua sự hỗ trợ từ công nghệ bằng cách sử dụng trứng hoặc phôi của người hiến tặng.
Tuy không có thuốc chữa, nhưng các triệu chứng có thể được điều trị
Hiện tại vẫn chưa có cách chữa trị mãn kinh sớm cũng như không có cách để khôi phục chức năng của buồng trứng. Thay vào đó, trọng tâm của việc điều trị là kiểm soát các triệu chứng và sự gia tăng nguy cơ mắc bệnh xương và tim sau khi mãn kinh
Liệu pháp thay thế hormone (HRT) thường được khuyến nghị cho tất cả phụ nữ phải đối mặt với việc mãn kinh để kiểm soát các triệu chứng và giảm nguy cơ mắc bệnh tim và loãng xương. Những rủi ro mà phụ nữ lớn tuổi phải đối mặt khi áp dụng phương pháp HRT so với người trẻ là hoàn toàn khác nhau. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nếu kinh nguyệt không xuất hiện trong vòng 4 đến 6 tháng (và không mang thai hoặc đang điều trị bệnh), bạn nên đi khám bác sĩ để biết liệu mình có thể đang trải qua thời kỳ mãn kinh sớm hay POI. Bạn cũng có thể tìm đến các bác sĩ chuyên khoa để biết thêm về tình trạng của mình.
Đại học Monash đã phát triển trang web và ứng dụng AskEarlyMenopause: https://www.askearlymenopause.org/ để cung cấp thông tin chính xác và một diễn đàn thảo luận để phụ nữ chia sẻ kinh nghiệm và nhận lời khuyên từ chuyên gia.
PV
