Khi cho trẻ ăn nhiều nhưng không đúng cách hoặc không đúng trong những giai đoạn mà trẻ cần thì hiệu quả cũng không đảm bảo cho sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Cách đơn giản để phát hiện trẻ suy dinh dưỡng thấp còi sớm và chính xác
- Phòng chống bệnh bằng cách bổ sung những loại thực phẩm dinh dưỡng nào?
- Chế độ dinh dưỡng phù hợp từng lứa tuổi
Ngày nay, khi nhắc đến khái niệm suy dinh dưỡng, nhiều bà mẹ sẽ nghĩ với điều kiện sống hiện tại, chuyện suy dinh dưỡng là không thể. Vấn đề ăn uống của trẻ không phải lo ngại, con muốn ăn gì, cần bổ sung gì cha mẹ sẽ mua được hết cho con, con sẽ không bao giờ có thể bị suy dinh dưỡng. Nhưng thực tế là ngay cả những đứa trẻ con nhà giàu, được bồi bổ đủ mọi thứ vẫn có khả năng suy dinh dưỡng.
Dựa trên bảng đánh giá tiêu chuẩn, trong trường hợp nếu cân nặng của bé dưới 15% ~ 25% giá trị tham chiếu của cùng độ tuổi, đó là suy dinh dưỡng nhẹ, và dưới 25% ~ 40% là suy dinh dưỡng vừa phải, dưới 40% đó là suy dinh dưỡng nặng.
Nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh
– Cơ thể không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng: Mặc dù bố mẹ bồi bổ cho trẻ nhưng nếu cơ thể không hấp thụ được thì trẻ vẫn có nguy cơ bị thiếu dinh dưỡng và năng lượng.
– Bổ sung không đúng cách các thực phẩm hoặc bổ sung quá muộn: Khi cho trẻ ăn nhiều nhưng không đúng cách hoặc không đúng trong những giai đoạn mà trẻ cần thì hiệu quả cũng không đảm bảo cho sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
– Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị nhiễm một số bệnh về đường tiêu hóa, dẫn đến khó khăn trong việc ăn uống, chức năng tiêu hóa kém và hiệu quả hấp thụ chất dinh dưỡng thấp.
Trẻ ăn nhiều nhưng không đúng cách cũng có thể gây suy dinh dưỡng. (Ảnh minh họa)
– Cai sữa quá sớm, bắt trẻ chuyển sang ăn dặm quá sớm: việc không quen với việc cai sữa đột ngột, lượng thức ăn bổ sung không thể theo kịp dẫn đến tình trạng không đủ dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
– Do sốt kéo dài, dẫn đến mất cảm giác ngon miệng, ăn ít và tiêu thụ lớn.
– Các điều kiện khác như sinh non và sinh đôi đều là tình trạng suy dinh dưỡng bẩm sinh.
Các dấu hiệu suy dinh dưỡng thường gặp của bé
– Trọng lượng cơ thể tăng và chu vi đầu không đạt tiêu chuẩn
Mỗi khi bạn chăm sóc trẻ, bác sĩ luôn đo chiều cao, cân nặng và chu vi đầu của trẻ. Ba chỉ số này là các tiêu chuẩn tham khảo quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường của trẻ em. Trước 3 tuổi, nếu dinh dưỡng không theo kịp, chiều cao và cân nặng của trẻ sẽ tương đối tụt lại phía sau.
Tương tự, chu vi vòng đầu cũng là một tiêu chí quan trọng. Khi em bé ở trong nhà trẻ, cần đo chu vi vòng đầu. Chu vi vòng đầu lớn hay nhỏ có thể là dấu hiệu của bệnh. Vì vậy, mẹ và bố nên thường xuyên đưa bé đến bệnh viện để chăm sóc sức khỏe cho trẻ.
– Suy giảm hệ miễn dịch
Khi một số nguyên tố vi lượng (như vitamin, kẽm, sắt,…) bị thiếu, chúng có thể khiến chức năng miễn dịch của tế bào và thể dịch bị suy giảm, khiến trẻ dễ bị bệnh và nhiễm trùng. Có một số bé không thích ăn thịt và trứng sữa. Nếu lượng protein không đủ, chúng có thể dễ dàng bị cảm lạnh và viêm nướu. Cha mẹ nên cố gắng làm phong phú chế độ ăn của trẻ và tìm cách làm cho bữa ăn ngon miệng hơn, để trẻ có thể yêu thích việc ăn uống.
– Táo bón, hôi miệng
Trẻ em thường thích thịt, đồ ngọt, đồ chiên và các thực phẩm khác, nhưng không quan tâm đến rau và trái cây. Khi trẻ ăn cellulose không đủ, rất dễ làm chậm nhu động ruột và gây táo bón. Khi phân ở trong ruột quá lâu, nó sẽ tiếp tục sản sinh độc tố có hại và gây hôi miệng.
Trẻ em đa phần thường không thích ăn rau và chất xơ (Ảnh minh họa)
Vì vậy, cha mẹ không chỉ nên cho trẻ ăn những thức ăn mà chúng thích ăn, hoặc cho trẻ ăn quá nhiều loại thực phẩm bổ sung, nếu không, trẻ dễ phát triển thói quen kén ăn, có thể dẫn đến thiếu chất dinh dưỡng hoặc mất cân bằng dinh dưỡng theo thời gian
Tín hiệu đặc biệt của trẻ suy dinh dưỡng
– Thay đổi cảm xúc
Rất nhiều những khảo sát của các bác sĩ nhi khoa Hoa Kỳ chỉ ra rằng khi tâm trạng của em bé bất thường và những thay đổi bất thường thường xuyên xảy ra, cần phải xem xét sự thiếu hụt chất dinh dưỡng nhất định trong cơ thể.
Em bé bị trầm cảm, không phản ứng và biểu hiện tê liệt cho thấy cơ thể thiếu protein và sắt. Bạn nên cho bé ăn nhiều thủy sản, thịt, các sản phẩm từ sữa, động vật thịt đỏ, lòng đỏ trứng và các thực phẩm giàu chất sắt, giàu protein khác.
Trẻ sơ sinh lo lắng, hoảng loạn, mất ngủ và hay quên cho thấy không đủ vitamin B trong cơ thể. Vào thời điểm này, bổ sung một số loại đậu, gan động vật, hạt óc chó, khoai tây và các thực phẩm giàu vitamin B khác là rất có lợi.
Tâm trạng của em bé có thể thay đổi, và cơn giận dữ có liên quan đến việc ăn quá nhiều đồ ngọt. Nó được gọi là “chứng khó đọc tâm thần do đường”. Ngoài việc giảm đồ ngọt, cũng cần phải sắp xếp thực phẩm giàu vitamin B.
Trẻ bướng bỉnh và nhút nhát, chủ yếu là do không đủ vitamin A, B, C và canxi, vì vậy nên ăn nhiều gan động vật, cá, tôm, sữa, rau, trái cây và các thực phẩm khác.
Trẻ sơ sinh lo lắng, hoảng loạn, mất ngủ và hay quên cho thấy không đủ vitamin B trong cơ thể. Vào thời điểm này, bổ sung một số loại đậu, gan động vật, hạt óc chó, khoai tây và các thực phẩm giàu vitamin B khác là rất có lợi. (Ảnh minh họa)
– Hành vi bất thường
Suy dinh dưỡng cũng có thể gây ra hành vi bất thường ở trẻ, có thể tóm tắt như sau:
Không thích giao tiếp, cô đơn và cử động vụng về chủ yếu là kết quả của sự thiếu hụt vitamin C trong cơ thể. Nên thêm những thực phẩm giàu vitamin này vào chế độ ăn của trẻ, ví dụ như như cà chua, cam, táo, bắp cải và rau diếp… Những thực phẩm này rất giàu axit và vitamin, có thể tăng cường chức năng truyền thông tin của dây thần kinh và làm giảm hoặc loại bỏ các triệu chứng trên.
Hành vi này không tương xứng với độ tuổi và ngây thơ hơn so với những đứa trẻ cùng tuổi, cho thấy cơ thể không có đủ axit amin và bắt buộc phải tăng các thực phẩm giàu protein như thịt nạc, đậu, sữa và trứng.
Răng hàm yếu, co giật tay chân, dễ thức dậy, thường là tín hiệu thiếu canxi, nên bổ sung kịp thời rau xanh, các sản phẩm từ sữa, xỉa cá, da tôm, v.v.
Thích ăn các vật lạ như giấy vụn, bùn, chủ yếu liên quan đến việc thiếu các nguyên tố vi lượng như sắt, kẽm và mangan. Tảo bẹ, nấm, thịt gia cầm và hải sản chứa nhiều kẽm và mangan, là những thực phẩm lý tưởng cho những em bé như vậy.
– Béo phì
Trong quá khứ, béo phì thường được coi là một tình trạng thiếu dinh dưỡng. Nghiên cứu mới nhất cho thấy tình trạng thiếu dinh dưỡng chỉ là một phần lý do của “anh chàng béo”. Một phần khác của trẻ béo là do suy dinh dưỡng. Cụ thể, nguyên nhân là do ăn không đủ một số “vi chất dinh dưỡng” do thói quen ăn uống xấu như kén ăn và ăn một kiểu thức ăn. “Các vi chất dinh dưỡng” không đủ làm cho chất béo của cơ thể được chuyển hóa bình thường thành mất nhiệt, do đó nó phải tích tụ dưới bụng và da, và em bé sẽ bị thừa cân một cách tự nhiên.
Nên tập cho bé ăn nhiều loại thức ăn khác nhau để không bị thiếu chất (Ảnh minh họa)
Do đó, đối với trẻ béo phì, ngoài việc giảm lượng thức ăn nhiều chất béo (như thịt) và tập thể dục, cũng nên tăng sự đa dạng của thực phẩm để đạt được sự pha trộn hợp lý giữa các loại ngũ cốc thô, ngũ cốc mịn và thịt.
Tín hiệu cơ thể khác
– Tín hiệu miệng: Nếu bạn thấy rằng khóe miệng bị đỏ, khô trong thời gian dài; môi và lưỡi bị đau, đó có thể là do suy dinh dưỡng và bị viêm môi góc cạnh. Chủ yếu là do thiếu chất sắt và vitamin B2, vitamin B6.
– Tín hiệu lưỡi: Nếu lưỡi được phát hiện quá mịn, màu đỏ của vị giác nhô ra, hoặc hai bên lưỡi có màu vàng và trắng, điều đó cho thấy thiếu axit folic và sắt.
– Tín hiệu mũi: Nếu mũi đỏ, nhờn và bong tróc, có nghĩa là thiếu kẽm trong cơ thể.
– Tín hiệu móng: Có những đốm trắng trên móng, cho thấy thiếu kẽm. Móng tay dễ bị gãy, biểu hiện thiếu sắt. Thiếu kẽm và thiếu sắt đôi khi có thể xảy ra cùng một lúc.
– Tín hiệu tóc: Rụng tóc, dễ uốn tóc, biểu hiện thiếu vitamin C và sắt. Màu tóc trở nên nhạt hơn và đó là dấu hiệu của vitamin B12 thấp trong cơ thể.
Điều trị dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng
– Điều chỉnh thói quen ăn uống
Để ngăn ngừa suy dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc cho ăn khoa học chủ yếu bắt đầu từ trẻ sơ sinh. Nên cho con bú càng nhiều càng tốt trong giai đoạn đầu này, đặc biệt là trẻ sinh non. Nếu sữa mẹ không đủ, có thể cho ăn sữa công thức. Sữa bột được sử dụng cần phải phù hợp cho trẻ ăn. Nó được pha chế với một công thức đặc biệt cho trẻ sơ sinh và phải được cho ăn đúng giờ. Khi trẻ ăn dặm, thức ăn bổ sung phải đảm bảo nguyên chất, không phải là thành phần hương liệu hóa học.
Đối với trẻ sơ sinh, việc sắp xếp chế độ ăn uống nên dựa trên việc bổ sung protein, và nên bổ sung carbohydrate thích hợp. Bố mẹ cũng chú ý đến việc bổ sung vitamin cho trẻ. Đừng ép bé ăn, bạn có thể thực hiện nguyên tắc ăn ít và ăn nhiều bữa hơn. Chế độ ăn của bé không cố định, có thể ăn ít hơn trong bữa ăn này và ăn nhiều hơn trong bữa tiếp theo.
– Tránh cho bé ăn chỉ một loại yêu thích
Các bà mẹ cố gắng cho phép trẻ em nếm các loại thực phẩm có hương vị khác nhau từ khi còn nhỏ, đặc biệt là trong quá trình bổ sung các loại thực phẩm để giúp trẻ có được trải nghiệm cuộc sống với nhiều hương vị khác nhau và mở rộng nhiều loại thực phẩm. Các món ăn được chế biến rất đa dạng về hình dạng, mềm và cứng, màu sắc tươi sáng và hương vị nhẹ, khơi dậy sự hứng thú của trẻ em trong việc ăn uống và giảm thiểu việc ăn vặt.
– Dinh dưỡng bổ sung có mục đích rõ ràng
Cần kiểm tra những gì trẻ thiếu để bổ sung đúng loại dinh dưỡng cung cấp chất đó cho trẻ, chẳng hạn như thiếu sắt nghiêm trọng, bạn có thể mua một số chất bổ sung sắt hoặc rau bổ sung sắt.
Cần kiểm tra những gì trẻ thiếu để bổ sung đúng loại dinh dưỡng cung cấp chất đó cho trẻ (Ảnh minh họa)
– Làm cho trẻ em hạnh phúc
Để tăng tâm trạng vui vẻ của trẻ, khi một người bị trầm cảm, cảm giác thèm ăn sẽ rất tệ. Mặc dù em bé còn nhỏ nhưng nó đã có những cảm xúc cơ bản, vì vậy trẻ nên vui vẻ và tăng hứng thú về mọi mặt.
Danh sách thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác nhau
– Thực phẩm giàu protein: sữa tách kem, sữa bay hơi, sữa công thức, sữa đậu nành, bột lòng đỏ trứng, bột cá, thịt xay nhuyễn, gan xay nhuyễn,…
– Chất béo: Ngoài các chất béo trong các thực phẩm trên, dầu thực vật, bơ thực vật, kem,… có thể được thêm vào một cách thích hợp, nhưng chỉ với một lượng nhỏ.
– Carbohydrate: súp gạo, súp kê, bột bánh, bột củ sen, bột củ sen, cháo, gạo thối, bánh, bánh quy,…
– Vitamin, muối vô cơ: có thể được bổ sung bằng nước ép trái cây tươi và nước ép rau. Nếu trẻ bị tiêu chảy, nó có thể được bổ sung từ các chế phẩm vitamin.
Theo Tuệ Lâm – phunuvietnam.vn
