Trong tháng Hai, có ngày lễ Tình nhân, một ngày được cho là “đua đòi” cách đây vài năm, nhưng giờ thì đã chính thức trở thành một dịp cho những người yêu người bày tỏ hoặc khẳng định tình cảm với nửa còn lại của mình. Cuộc trò chuyện giữa một Phụ Nữ Ngày Nay không còn trẻ (7x đời đầu) với nhà văn Dương Bình Nguyên xoay quanh chuyện LY HÔN, một chủ đề tưởng như buồn bã, đối nghịch với không khí tràn ngập yêu đương của ngày này lại hóa ra… đậm chất lạc quan.
Đầu xuân, ngày tình yêu, mà nói chuyện ly hôn… có vẻ không xuôi cho lắm, nhưng tôi nhận thấy rằng rất nhiều người vẫn nghĩ ly hôn là cái kết có hậu cho một cuộc sống chung đã đi vào bế tắc, cho dù hỏi họ có ủng hộ cho việc cứ “không hợp nhau thì ly hôn đi” hay không, họ cũng vẫn ngần ngại lắc đầu. anh thì thế nào?
Thực tế thì không nên gọi một cuộc hôn nhân tan vỡ là kết thúc có hậu, bởi vì chúng ta đã rất vất vả cùng nhau tìm kiếm và xây đắp nó. Tốn công, tốn tiền, tốn cả mồ hôi và nước mắt nữa. Kể cả mất biết bao năm tháng yêu thương nó. Nói là kết thúc có hậu, nghe có gì bất nhẫn, xót xa. Nhất là khi con cái chúng ta đọc được những điều đó. Nhưng, nói cho đến cùng, nếu khi cuộc sống chung bế tắc, nếu tiếp tục sống sẽ gây tổn thương sâu sắc cho cả hai thì chia tay là việc nên làm. Để giữ lại những gì đã và còn là quý giá trong nhau!
Vậy là ít nhất anh cũng đồng ý rằng ly hôn là một hành động cần có, một sự can đảm cần thiết đối với những cuộc sống chung mà chỉ chạm mặt nhau hàng ngày đã làm cho cả hai thấy nặng nề. hành động đó cũng đã chứng tỏ những người quyết định ly hôn mong muốn một sự tiến bộ và thay đổi, cho chính mình và cuộc sống của mình. nghĩa là, ly hôn có tính chất tích cực mà chúng ta không cổ xúy thì ít nhất cũng nên đánh giá đúng về nó?
Tôi nghĩ là, nếu nhìn dưới con mắt của người lạc quan, khi một cánh cửa đóng lại sẽ có những cánh cửa khác mở ra. Điều này không chỉ là chuyện hôn nhân, mà chuyện đời cũng vậy. Đừng ngồi khóc cho những năm tháng cũ, mà hãy nhìn vào nó như một tấm gương để chúng ta sống những ngày sau chín chắn hơn, văn minh hơn. Hôn nhân, suy cho cùng là một cuộc kết hợp của người đàn ông với người đàn bà, dù nó được đóng trong cái áo gì đi nữa, thì bản chất của nó cũng phải là sự gắn kết giữa hai con người độc lập đó. Khi sự gắn kết không còn, thì tất nhiên, nó sẽ tan vỡ. Tôi nghĩ, đó là hành động cần có, khi bạn chỉ nhận được sự mệt mỏi và chán ngán. Có câu, hãy biết yêu bản thân mình trước, yêu mình thật tử tế, mới mong biết cách yêu người khác. Trong trường hợp này, ly hôn là để yêu lại chính mình và tôn trọng người mà mình đang buộc phải nói lời chia tay.
Nhiều người không thích nói chuyện ly hôn, vì đơn giản người ta đã quen với những khái niệm “trăm năm”. Nhưng làm gì có gì là bất biến, nhất là những thứ thuộc về cảm xúc và tình cảm của con người. Bây giờ, ly hôn là chuyện phải giải quyết cho gọn gàng giữa hai người văn minh, khi đã hết yêu hoặc khi đã không thể tiếp tục sống cùng nhau. Vấn đề duy nhất cần phải cân nhắc thật kỹ, chính là chuyện con cái. Tôi vẫn luôn nghĩ rằng, một đứa trẻ sống trong một mái nhà có cả cha lẫn mẹ vẫn tốt hơn. Nhưng, lại nhưng, cuộc đời mà, luôn là những điều dở dang và chúng ta phải đi qua những dở dang đó, lắm khi chấp nhận cả những đau đớn và mất mát…
Đương nhiên là có cả cha mẹ trong một mái nhà là tốt, nhưng chắc anh cũng cần phải “note” thêm là dưới mái nhà hay được gọi bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh là “tổ ấm” ấy, cha mẹ chúng phải thuận hòa. Chứ nếu họ sống với nhau chỉ bằng những gắn kết trách nhiệm hững hờ được giải thích là… “vì các con”, thì các chuyên gia tâm lý đều nói rằng không tốt cho chính trẻ con đấy!
Chuyện mái nhà, như tôi đã nói, khi đã gọi là một gia đình, thì nó phải mang ý nghĩa gắn kết. Còn sự hờ hững nào cũng dở cả, lắm khi còn trở thành… tội ác (cười). Trẻ con hay người lớn cũng đều cần được ứng xử tử tế như nhau và khi cha mẹ hậm hực trong lòng thì con cái cũng khó lòng mà được ứng xử tử tế. Khi bạn có cái răng sâu, gặp hoa hậu bạn cũng chẳng cười được, huống hồ là chúng ta đang phải sống trong nghịch cảnh dị mộng đồng sàng. Thế nên sau khi cân nhắc kỹ, ý tôi là cân nhắc giữa những “dở dang” và “hờ hững”, thì chúng ta cần quyết định…
À, sự cân nhắc như anh nói, sẽ mất thời gian kha khá, nên để đi đến một quyết định mang tính bước ngoặt như ly hôn, thường là lâu tương đương khi người ta quyết định kết hôn, phải không nhỉ?
Đi đến ly hôn, có khi còn lâu hơn cả kết hôn. Ly hôn cũng là quyết định cho hôn nhân kia mà. Chuyện gì liên quan đến hôn nhân là chuyện nghiêm túc cả. Không ai đùa trong chuyện kết hôn thì cũng sẽ chẳng ai coi nhẹ chuyện ly hôn. Làm sao để quyết định xong không hối tiếc. Tôi đánh giá cao những người suy nghĩ thật kỹ trước khi quyết định. Chuyện ly hôn có thể được quyết định sau ba tháng hay ba tuần, nhưng trước cái quyết định nghe có vẻ chóng vánh đó, là những suy nghĩ rất thật và nghiêm túc. Tôi đồng ý là có những người chia tay xong rồi có cảm giác hối tiếc. Nhưng tôi cũng lại nghĩ, nếu họ tiếp tục sống thêm ba năm nữa, có khi họ lại hối tiếc điều ngược lại, rằng lẽ ra mình phải quyết định sớm hơn.
Tôi đã gặp một trường hợp, cô bé 12 tuổi nói với mẹ sau khi bước từ tòa án (ở đó người ta cần một bản viết tay xác nhận cô muốn ở với bố hay mẹ sau khi bố mẹ chia tay), rằng: “nếu là mẹ, con đã làm việc này từ lâu…”, đó là câu nói của một đứa trẻ đã sống trong cảnh bất hòa của cha mẹ hơn ba năm. nhưng có thể coi đó là quan điểm của 9X về ly hôn không nhỉ, khi “đường ai nấy đi” chỉ là một quyết định chóng vánh, không làm mất nhiều thời gian của nhau và của những người xung quanh… Mà độ tuổi của các cặp ly hôn cũng đang được trẻ hóa đấy!
Tôi có một anh bạn, hai vợ chồng trí thức, khi gặp tôi họ vẫn tay trong tay và nói cười với con. Nhưng khi chị vợ đưa con về trước, anh chồng uống bia với tôi, thì anh buộc lòng phải nói, chúng tôi đã sống như hai người bạn ba năm. Tôi bất ngờ nhất là, tại sao anh lại thích diễn một vở kịch mỏi mệt đến như vậy suốt hơn 1.000 ngày và hứa hẹn còn vài ngàn ngày nữa. Anh nói, anh sợ chia tay thì con gái anh sẽ tổn thương. Tôi muốn hỏi anh rằng, thực sự anh nghĩ rằng con gái anh đang hạnh phúc trong mái nhà này sao? Sự chăm sóc mang tính nghĩa vụ cao và sự xót thương (mang mầm mống từ cảm giác tội lỗi của người lớn) đó có mang được điều gì tốt lành hay không? Tôi nói với anh bạn, chia tay không có nghĩa là chấm dứt. Chia tay là để sống độc lập và tìm cho mình một con đường khác. Mà tôi thấy cô bé 12 tuổi mà chị nói đó rất văn minh. Và tôi tin thế hệ của cô ấy sẽ không bao giờ phải diễn những vở bi kịch quá dài mang tên “hôn nhân”. Họ có nhiều việc phải làm, nhiều nơi phải đến, và khi về, ngôi nhà của họ phải chứa đựng niềm vui, hạnh phúc, phải là một tổ ấm thật sự, họ không “chịu đựng” hôn nhân đâu.
Những người thuộc thế hệ anh chị, cha mẹ (chứ đừng nói ông bà) chúng ta, vẫn coi ly hôn là một điều nên giấu (thậm chí là một vết nhơ) trong gia tộc. Tôi chứng kiến một bà mẹ 65 tuổi, nói với con gái 40 tuổi, khi chị muốn bứt ra khỏi cuộc hôn nhân với người chồng gia trưởng và độc đoán sau 13 năm chung sống như thế này: “Con đã chịu được 13 năm, thôi thì cố gắng chịu đựng tiếp… em con đã ly hôn, nhà có hai đứa con gái, con lại cũng không chịu đựng mà đòi ly dị thì mẹ làm sao sống nổi với bà con họ hàng”. Chị ấy đã âm thầm khóc và xé bỏ tờ đơn xin được tự do… Đến thế hệ chúng tôi, quan điểm này đã thay đổi, cùng với 8x, 7x chúng tôi cho “ly hôn là nhân quyền, không phải xin xỏ ai hết”, còn cô bé 9X như anh và tôi vừa nói đến… có lẽ sẽ có một khái niệm “ly hôn là văn minh”, hay đơn giản hơn là “ly hôn chỉ là không còn tiếp tục cuộc hôn nhân, theo đúng nghĩa đen của nó”, không kèm theo hình tượng gì như tan vỡ hay đổ vỡ cả!
Đúng là, quan niệm về chuyện ly hôn bây giờ đã cởi mở hơn, ở thành phố cởi mở hơn thành thị và ở Sài Gòn thoáng hơn ở Hà Nội. Tôi cũng có một ví dụ minh họa cho chị về chuyện ly hôn theo quan điểm của 9X. Một cậu thiếu niên – 16 tuổi, con của một doanh nhân điềm đạm đã nói với tôi rằng: “Bố cháu yêu cầu ly hôn vì quyền lợi của các con. Nếu tiếp tục sống chung với mẹ, tất cả tài sản, thành quả lao động cả đời của bố cháu sẽ chuyển thành túi hiệu và các chuyến du lịch cùng người tình của mẹ hoặc chui tuột sang các sòng bài ở Phnompenh. Cháu cũng đủ lớn để ủng hộ bố trong quyết định sáng suốt là tách khỏi mẹ, không ầm ĩ nhưng phải kiên quyết”. Trong một số trường hợp cụ thể, tôi nghĩ 9X công tâm với phụ huynh lắm. Nhất là trong các gia đình trí thức.
Anh đang lái câu chuyện của chúng ta vào một con đường hẹp hơn, “quyết định ly hôn với giới trí thức”? Khó khăn hay êm đềm hơn? hoặc ít ầm ĩ hơn so với giới showbiz và những người làm công việc khác?
Tôi nghĩ là giới trí thức thì sẽ hướng mọi chuyện vào sự ôn hòa, nên cái sự ly hôn càng im lặng càng tốt. Còn giới showbiz, họ là người của công chúng, nên chuyện họ yêu hay cưới ai cũng đã là chuyện ầm ĩ của dư luận, nên ly hôn sẽ là lúc thiên hạ được dịp đưa họ lên bàn nhậu, chứ tôi nghĩ không ai thích đi khoe rằng tôi mới bỏ chồng bỏ vợ cả. Tôi không ủng hộ chuyện giành giật cãi vã trên tòa án. Tôi thấy những lúc đó, cần có một người đủ bao dung nhận chút thiệt thòi, thì cái được chính là một cuộc sống sau ly hôn lành lặn và tâm hồn con trẻ không chịu tổn thương vì những cãi vã (đôi khi rất chợ búa, đặc biệt là có tranh chấp về tài sản) của người lớn.
Vậy là ngay khi ly hôn, khi tình yêu đã kết thúc… vẫn cần thể hiện sự vị tha, bao dung. Và sau ly hôn nữa… đó quả là một câu chuyện dài, như anh nói “ly hôn quả là một sự thay đổi vì yêu mình chứ không phải kết thúc”, dù có hậu hay không?
Thì có gì là không phải, khi chúng ta bao dung với người mà ta từng đầu gối tay ấp và đã cùng ta tìm con đường dài trong hôn nhân. Một đêm với nhau cũng đã là tình nghĩa rồi mà. Tôi chỉ nghĩ là chúng ta phải sống tử tế, dù trong bất cứ trường hợp nào. Tôi rất không thích những người chồng, người vợ đi kể xấu về cha, mẹ của con mình. Nó cho thấy đó là hình ảnh kém văn minh, không lành mạnh.
Kết thúc có hậu của một cuộc hôn nhân tất nhiên không phải là cuộc ly hôn. Nhưng khi chúng ta không có lựa chọn nào khác thì ly hôn không phải là một “thảm họa” hay “vết nhơ”, nó là cái để chúng ta chấp nhận thực tế và sống tử tế hơn.
Những người lạc quan sau khi ly hôn nói rằng họ như được hồi sinh. Và họ cũng cho rằng ly hôn giống như chuyển sang sống ở một ngôi nhà mới. Không cần phải đập phá tan tành căn nhà cũ rồi mới dọn đi!
Sống tử tế hơn với vợ hay chồng cũ sau ly hôn, sự ứng xử văn minh ấy sẽ có thể là một hình ảnh tốt nếu như những người đã ly hôn còn muốn tiếp tục kết hôn?
Đúng vậy. Nó là hình ảnh của chính bạn trong mắt những người sẽ yêu bạn sau đó…
Cảm ơn anh đã chia sẻ với Phụ Nữ Ngày Nay.
Phụ Nữ Ngày Nay
