Từ ngày 19 đến 21 tháng Chạp hàng năm, khắp làng Thủy Trầm đi đâu cũng gặp cảnh người dân xuống ao đánh cá chép đỏ để chuẩn bị bán đi khắp nơi phục vụ lễ cúng ông Công, ông Táo. Được hôm trời hửng nắng, vợ chồng anh Nguyễn Danh Quang (42 tuổi, ở khu I) tranh thủ tát ao, bắt cá.
Vợ chồng anh Quang ngâm mình trong bùn lạnh cả tiếng để tát cạn ao, dồn cá về một góc. Ngoài ra, họ còn cần tới sự trợ giúp của hàng xóm.
Cá chép giống khi thả chỉ bằng nửa đốt ngón tay, sau 6 tháng to khoảng hai đến ba ngón tay là vừa đẹp để thu hoạch. Thức ăn của cá chủ yếu là rong rêu, sinh vật phù du, thỉnh thoảng được cho ăn cám bổ sung. Giá cá giống chỉ 100 đồng/con, chi phí nuôi thấp, chủ yếu là công chăm sóc.
Nuôi chép đỏ mất 6 tháng, nhưng chỉ đến ngày tát ao người nuôi mới biết được chính xác sẽ thu về bao nhiêu cá. Vợ chồng anh Quang có 2 ao, năm nay nuôi cá khá thuận lợi, thu hoạch được một tạ (khoảng 5.000 con).
Cách nhà anh Quang không xa có một nhà cũng đang bắt cá, cả gia đình bốn người cùng xuống ao kéo lưới. Đối với người dân làng Thủy Trầm, thu hoạch cá cũng là dịp vui của gia đình.
Cá bắt từ dưới ao lên chưa thể chuyển đi ngay mà phải được thả vào bể ép. Trong 2 ngày, bể ép luôn được bơm sủi để cá có đủ oxy thở, nhưng tuyệt đối không được cho ăn. “Vận chuyển cá trong trạng thái no rất nguy hiểm, cá sẽ mệt hoặc có thể chết”, anh Quang giải thích.
Làng Thủy Trầm có 564 hộ dân thì 470 hộ nuôi cá chép đỏ. Nhiều nhà nuôi số lượng lớn phải xây cả hệ thống bể ép sát mép ao ngoài đồng.
Trong làng có vài nhà làm chủ thu gom, số cá chép cả tự nuôi và mua gom từ các gia đình khác lên đến 2-3 tấn. Gia đình anh Hà Công Đức, 40 tuổi, một chủ buôn ở khu 3, tập kết về nhà hơn 3 tấn cá chép, phải làm cả bể ép “cơ động” đặt ngay trên sân nhà.
Giá cá chép đỏ tại làng Thủy Trầm năm nay dao động 80-100 nghìn đồng/kg, ở mức trung bình so với mọi năm. Đã có năm giá cá chép đỏ tại đây lên tới 160 nghìn/kg.
Cá chép được đưa vào các túi nylon chứa nước đựng trong bao tải, sau đó bơm khí oxy, trước khi chuyển lên xe đưa đi các địa phương xa. Người buôn cá chép đỏ từ các tỉnh phía Bắc đến cận ngày 23 tháng Chạp mới đổ về đây lấy hàng.
Người làng Thủy Trầm cũng tự mang cá đi bán lẻ ở các địa phương lân cận, có khi về tận Hà Nội. Một số người dân cho biết, trước ngày cúng tiễn ông Công, ông Táo, người trẻ trong làng đi bán cá hết cả. “Cứ xe máy buộc theo bình oxy mà chở cá đi thôi, trong làng trai tráng không còn một ai cả”, cụ Trần Văn Sáu, 75 tuổi, một trong ba người đầu tiên nuôi cá chép đỏ ở làng Thủy Trầm, nói.
Ao nuôi cá ở làng Thủy Trầm sau ngày lễ tiễn Táo Quân sẽ được vệ sinh để tiếp tục thả các loại cá ăn bình thường, cho tới tháng 6 năm sau mới lại thả cá chép đỏ giống. Được coi là nghề truyền thống, nuôi cá chép vẫn chỉ là nghề phụ của làng Thủy Trầm, mang lại khoản thu nhập 10-20 triệu đồng mỗi năm cho các gia đình. “Tuy nhiên, người làng Thủy Trầm rất quý nghề này”, cụ Trần Văn sáu nói.
Vnexpress