Chứng ngủ ngày là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến bộ phận của não điều hòa giấc ngủ. Người bị chứng ngủ ngày thường buồn ngủ li bì ban ngày và đột ngột mất kiểm soát cơ bắp mà hậu quả là rơi vào giấc ngủ trong khi đang làm việc, nấu ăn hay thậm chí đang lái xe.
- Lợi ích tuyệt vời từ rượu vang đến sức khỏe của bạn
- Đề phòng rối loạn tuyến giáp ở phụ nữ trung niên
Hầu hết người bệnh mắc chứng ngủ ngày trong độ tuổi từ mười đến ba mươi tuổi. Các biểu hiện khác nhau rất nhiều từ người này sang người khác, nhưng triệu chứng chính là những cơn buồn ngủ ban ngày đột ngột và có giấc ngủ REM bất thường. Chúng ta nhớ rằng giấc ngủ REM là giai đoạn giấc ngủ sâu, còn gọi là giấc ngủ ngược đời vì trong lúc cặp mắt láo liên thì tứ chi bất động. Các biểu hiện của chứng ngủ ngày liên quan đến giấc ngủ REM bất thường bao gồm nhiều ảo giác về hình ảnh và âm thanh, tê liệt và mất kiểm soát cơ bắp. Người mắc chứng ngủ ngày thường tỉnh như sáo vào ban đêm kèm theo các cơn bốc hỏa và tăng nhịp tim. Họ nhanh chóng đi vào giấc ngủ REM hoặc giấc mơ ngay sau khi ngủ, trong khi ở người bình thường cần mất khoảng chín mươi phút để đi vào giấc ngủ REM.
Các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân chính gây ra chứng ngủ ngày là di truyền kèm theo yếu tố môi trường và ảnh hưởng của các hóa chất trung gian trong não. Họ phát hiện trong máu những người mắc chứng ngủ ngày thiếu chất hypocretin hay orexin, một hóa chất trong não có vai trò kích hoạt và điều hòa giấc ngủ. Các nhà khoa học đang nghiên cứu phương pháp bổ sung hypocretin nhằm điều trị chứng ngủ ngày.
Khi nghi ngờ mắc chứng ngủ ngày nên đi thăm thày thuốc chuyên khoa nội thần kinh vì triệu chứng buồn ngủ ban ngày quá mức có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh như rối loạn giấc ngủ, trầm cảm hay động kinh. Để chẩn đoán chứng ngủ ngày, thày thuốc có thể dùng máy thăm dò giấc ngủ qua đêm nhằm đo lường hoạt động điện não, sự chuyển động của cơ bắp và đôi mắt, thử nghiệm đo thời gian xem phải mất bao lâu để rơi vào giấc ngủ ngày. Thày thuốc cũng phân tích nồng độ các chất điện giải và đo lượng hypocretin trong dịch não tủy nhằm xác định chứng ngủ ngày.
Mặc dù không thể chữa khỏi chứng ngủ ngày nhưng người bệnh cần thay đổi lối sống bằng cách kết hợp thể dục, chế độ ăn uống và tránh căng thẳng giúp duy trì chu kỳ thức- ngủ lành mạnh. Kiêng cà phê, rượu, thuốc lá, không dùng các chất gây buồn ngủ như thuốc chống dị ứng và cảm cúm. Tập thể dục yoga giúp người bệnh tỉnh táo hơn vào ban ngày và dễ ngủ vào ban đêm. Tránh các hoạt động nguy hiểm, không lái xe, leo thang hay sử dụng máy móc tinh vi, thực hiện một chế độ ăn giàu ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây, sữa ít béo.
Các thuốc kích thích điều trị chứng ngủ ngày bao gồm modafinil hay xyrem giúp người bệnh tỉnh táo. Tác dụng phụ bao gồm đau đầu, buồn nôn, khô miệng, tiêu chảy, lo âu, ảo giác và có ý định tự tử. Thuốc chống trầm cảm như fluoxetin, sertralin và venlafaxin cũng ngăn chặn giấc ngủ REM và giảm chứng ảo giác, tê liệt.
Bác sĩ Đào Ty Tách
