Đông trùng hạ thảo là dược liệu được biết đến từ nhiều năm nay với công dụng bồi bổ sức khỏe nhưng người tiêu dùng bỗng chốc hoang mang khi xuất hiện thông tin lan truyền trên mạng xã hội phủ nhận tác dụng của vị thuốc này. Vậy đâu mới là sự thật?
Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) còn gọi là trùng thảo, hạ thảo đông trùng hay đông trùng thảo, là giống nấm mọc ký sinh trên một loại sâu non thuộc họ cánh bướm. Nấm và sâu hợp sinh với nhau. Vào mùa đông, con sâu non nằm ở dưới đất, nấm phát triển vào toàn thân con sâu để hút chất dinh dưỡng, làm con sâu chết. Đến mùa hạ, nấm sinh cơ chất (stroma) mọc chồi khỏi mặt đất nhưng gốc vẫn dính liền vào đầu sâu. Người ta thường đào lấy cả xác sâu và nấm mà dùng làm thuốc. Vì mùa đông là con sâu, mùa hạ lại thành cây cỏ nên vị thuốc này có tên là thảo dược ĐTHT.
Thảo dược ĐTHT, theo các ghi chép về đông dược cổ, là vị thuốc bồi bổ hết sức quý giá, có tác dụng tích cực với các bệnh như rối loạn tình dục, thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng mỏi gối, ho hen do phế hư hoặc cả phế, thận đều hư, và có tác dụng tốt đối với trẻ em chậm lớn. Theo Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Chủ tịch Hội Các ngành sinh học VN, các phân tích hóa học cho thấy trong sinh khối (biomass) của ĐTHT có 17 acid amin khác nhau, có D-mannitol, lipid và nhiều nguyên tố vi lượng (Al, Si, K, Na…). Quan trọng hơn là trong sinh khối ĐTHT có nhiều hoạt chất sinh học mà các nhà khoa học đang phát hiện dần nhờ tiến bộ của ngành hóa học các hợp chất tự nhiên. Nhiều hoạt chất này có giá trị dược liệu thần kỳ, trong đó phải kể đến acid cordiceptic, cordycepin, adenosine, hydroxyethyl-adenosine. Đáng chú ý hơn là nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Ethyl-Adenosine-Analogs). ĐTHT còn chứa nhiều loại vitamin; trong 100 gr ĐTHT có 0,12 gr vitamin B12; 29,19 mg vitamin A; 116,03 mg vitamin C; ngoài ra còn có vitamin B2 (riboflavin), vitamin E, vitamin K… Chi nấm Cordyceps có tới 350 loài khác nhau, chỉ riêng ở Trung Quốc đã tìm thấy 60 loài. Tuy nhiên, đến nay các nhà khoa học mới chỉ nghiên cứu nhiều nhất được 2 loài Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. và Cordyceps militaris (L. ex Fr.) Link.
Một số nghiên cứu hiện đại chỉ ra rằng tác dụng ĐTHT tăng cường công năng của tuyến thượng thận, cải thiện chức năng thận, nâng cao năng lực miễn dịch, kháng khuẩn, kháng vi rút, chống ung thư và phóng xạ. Trên lâm sàng, các nhà y học cổ truyền trong và ngoài nước, đặc biệt là ở Trung Quốc, đã nghiên cứu dùng thảo dược ĐTHT điều trị thành công khá nhiều chứng bệnh như rối loạn lipid máu (đạt hiệu quả 76,2%), viêm phế quản mạn tính và hen phế quản, viêm thận mạn tính và suy thận (đạt hiệu quả từ 44,4 – 70%), rối loạn nhịp tim (đạt hiệu quả 74,5%), tăng huyết áp, viêm mũi dị ứng, viêm gan B mạn tính (đạt hiệu quả 70%), ung thư phổi (có tác dụng hỗ trợ) và thiểu năng sinh dục (đạt hiệu quả từ 31,57 – 64,15%). Rõ ràng, những thông tin thiếu căn cứ gần đây xuất hiện trên mạng xã hội phủ nhận toàn bộ công dụng của ĐTHT là chưa chính xác. Điều cần cảnh giác hiện nay là hàng giả, hàng nhái gắn mác ĐTHT để lừa gạt người tiêu dùng tràn lan, thật giả lẫn lộn.
Đối với công dụng của ĐTHT, ngay tại các nước phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, ĐTHT cũng đã được nghiên cứu phát triển thành các sản phẩm nổi tiếng như ĐTHT Nutricep, Swanson (Mỹ), Bio Samsung (Hàn Quốc), Tenken (Nhật Bản). Tại VN, Công ty CP Đông Trùng Hạ Thảo với thương hiệu HIMA đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp bằng sáng chế “quy trình nuôi trồng nấm ĐTHT (Cordycep Militaris)”. Sản phẩm cũng đã được Viện Thực phẩm chức năng VN phân tích các thành phần dược tính có ích như: Cordycepin, Adenosine. Sản phẩm được gửi đi kiểm nghiệm tại Mỹ, được Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ chứng nhận đạt chuẩn của FDA, đủ điều kiện nhập khẩu vào nước này.
Theo Thanh Niên
